Kitap İncelemesi
Yönetmen: Bir roman
Daniel Kehlmann, Ross Benjamin tarafından çevrildi
Zirve Kitapları: 352 sayfa, 29 $
Sitemizde bağlantılı kitaplar satın alırsanız, Times bir komisyon kazanabilir Bookshop.orgücretleri bağımsız kitapçıları destekleyen.
Daniel Kehlmann'ın son romanı “Yönetmen”, sanatın zorunlulukları ve sanatsal karmaşıklığın tehlikeleri üzerine etkileyici bir meditasyon, ABD'deki topraklar iyi bir zamanda. Yani, hem kurumların hem de bireylerin giderek daha baskıcı bir ortamda özgür ifade risklerini ölçmeleri gerektiği kötü bir zamandır.
Alman romancı en son 2020 Uluslararası Booker Ödülü için kısa listeye alınan “Tyll” yazdı ve çevirmeni Ross Benjamin, yeni tarihi kurgusunu deyimsel İngilizce nesirinde yaptı. Hem teknik olarak sofistike hem de entelektüel olarak ilgi çekici bir sayfa çeviren bir anlatı ile “Yönetmen” ticari ve edebi kurgunun büyülü kavşağında yer almaktadır.
Teşekkürlerinde Kehlmann, romanın “tarihi GW Pabst ve ailesinin yaşam öykülerinden büyük ölçüde ilham aldığını” söyledi. İcatları arasında bir pabst oğlu, hevesli bir sanatçı olan Jakob, Hitler Gençlik Üyesi'ni çevirdi – algıları bir zamanlar zekice, koşullar tarafından kirlenen biri. Aynı şey, sanatına olan monomanyaksal bağlılığı onu çirkin uzlaşmalara yönlendiren Pabst'ın kendisi için de söylenebilir.
“Yönetmen” in politik zor dünyası çeşitli şekillerde kilometre dışıdır. (Alman başlığı “Lichtspiel”, hem “Işık Oyunu” hem de “Film” anlamına gelir.) Yönlendirme, Pabst'ın Hollywood'daki diğer gurbetçi film sanatçılarıyla birlikte kendini kurma girişiminden başlayarak yaygın bir temadır. Ancak dil bir engeldir ve talep ettiği erteleme film sermayesinin normlarıyla çelişir. Yabancılar onu Avusturyalı doğan başka bir yönetmen Fritz Lang ve Pabst'ın Amerikan filmi “Modern Kahraman” ile nefret ettiği bir senaryodan oluşan bir flop.
Yönetmenin Avusturya'ya dönmesi, kısmen yaşlanan annesine yardım etmek için zayıf zamanlanmıştır. (Kitabın üç bölümü “Dışarı”, “Inside” ve “Sonrası” dır.) Pabst'ın kırsal mülkünde, bir zamanlar itaatkâr bakıcı Jerzabek ve şimdi Naziler, kırbaç elini tutuyor. Karısı komik yenilemez yiyecekleri pişirir; Kızları Jakob'u terörize eder. Pabst ailesi, kaçışın zor olduğu gerçek hayattaki bir korku filmine yakalandı.
Savaşın patlak vermesiyle hapsolmuş olan Pabst, üçüncü Reich için iyi finanse edilmiş ve görünüşte politik olmayan filmler yapmayı isteksizce kabul ediyor. Profesyonel rahatsızlığı, romanın zaman ve mekanın yavaşça gerçeküstü bükülmesi ve yaşam ve filmin mecazi birleşmesiyle yankılanıyor.
Romanın birinci kişisi, savaş sonrası çerçeve başka bir saçma bükülme içeriyor: Avusturyalı bir sanatoryumun sakini olan Franz Wilzek, canlı bir televizyon röportajına dönüştü. Eskiden bir yönetmen ve daha önce Pabst'a asistan olan Wilzek demanstan muzdariptir ve röportaj onun şaşkınlığını ortaya çıkarır. Wilzek, II.Dünya Savaşı'nın azalan günlerinde çekilen kayıp bir Pabst filmi “Molander Case” in varlığını reddettikten kısa bir süre sonra kesildi. Kehlmann, “Pratik olarak çekim koşulları hakkında hiçbir şey bilinmiyor,” diye yazıyor Kehlmann. Bu tarihsel boşluk, romancının hayal gücünü açığa çıkarır.
Kehlmann'ın anlatımının çoğu, kitabın kilter dışı hissine katkıda bulunan sürekli değişen bakış açılarıyla üçüncü şahıs içindedir. Bazen eylemi Pabst'ın gözlerinden görüyoruz; diğerlerinde, karısı Trude açısından; oğlu Jakob; aktör Greta Garbo; ve Reich Envoy Kuno Krämer. Yakalanan bir İngiliz yazar, Pabst'ın 1943 filmi “Paracelsus” adlı ilk kişisini sunuyor. Leni Riefenstahl, hem aktör hem de yönetmen olarak her anlamda bir işbirlikçi olarak ortaya çıkıyor. Aktör Louise Brooks da Pabst'ın hayatının büyük sevgisi olarak tasvir ediliyor.
Zamanla, rüyalar, film setleri ve Almanya'nın ufalanan, savaştan kaynaklanan şehirler ayırt edilemez hale geliyor. Filmlerde Pabst, “Boyalı arka planlar aynı zamanda gerçek ve gerçek dışı görünüyordu, en garip rüyalardan bir şey gibi.” Berlin'de “evlerin kenarlarının çarpık göründüğünü” gözlemlerken, “aşağıdaki sokak, sonsuz bir mesafeye doğru yuvarlandı”, “filmlerin on beş yıl önce nasıl göründüğünü” çağırdı.
Benzer şekilde, Pabst Nazi Propaganda Bakanlığı'nı ziyaret ettiğinde, geometrik olarak şaşırtıcı koridorları ona “uzun takip çekimlerinde tekrar tekrar kullandığı bir hile” hatırlatıyor. Bakanla karşılaştığında – isimsiz bir Joseph Goebbels – onu kısaca iki ayrı adam olarak görür. Pabst çıkışa doğru ilerlerken, ofis kapısı geri çekilir. “Oda, tavandan asılı kalacak şekilde baş aşağı yürüdü” dedi.
Kabusun, filmin ve gerçekliğin iklimsel (ve büyük bir şekilde öngörülmesi) Prag'da, “Molander Case” çekimi sırasında meydana gelir. Gaunt ve açlıktan ölen bir grup mahkum, alışılmadık bir şekilde işbirlikçi film ekstraları olarak hizmet etmek için komuta ediliyor. Tanıdık bir yüz tespit eden sersemletilmiş bir Wilzek, “zamanın bir film makarası gibi karıştığını” bildirdi.
Yazar Daniel Kehlmann.
(Heike Steinweg)
Kehlmann, Pabst'un öz hakimlerini vasıf veriyor. Yönetmen, “Önemli olan, kendini bulduğu koşullar altında sanat yapmaktır” diyor. Bir aktör farklıdır: “Biri binlerce kez kendini zorlar, ancak sadece bir kez ölür… buna değmez.” Daha sonra Pabst, “Sanat her zaman yersizdir. Yapıldığında her zaman gereksizdir. Ve daha sonra geriye baktığınızda, önemli olan tek şey budur.”
Algı ve görmemeyi seçtikleri, romanın temalarından bir diğeridir. “Yakından bakın,” diye ısrar ediyor Jakob, “ve dünya geri çekiliyor, hiçbir şeyin temiz olmadığı ve her şeyin birlikte çalıştığı bir karışım haline geliyor.” Ama bu doğru mu? Romanın olası kahramanı Wilzek yakından görünüyor ve gördüğü şey onu ahlaki bir tavır almaya itiyor.
KeHlmann'ın Avusturyalı Nazi yazarı Heimito von Doderer'ın 1966 kısa öykü koleksiyonundan “Black Stars” ın epigrafi, “bilmemize ve görmemize rağmen geniş bir saçmalık dalgasında sürüklenerek” anlatıyor. Ama “Bu bilgi bizi canlı tutan şeydi” diye yazıyor Von Doderer, “diğerleri yutulduğumuzdan çok daha iyi.” Zamanına fiili bir yansıma, kendi başımıza rahatsız edici bir ışık verir.
Klein, ileriye katkıda bulunan kitap eleştirmenidir.
Yönetmen: Bir roman
Daniel Kehlmann, Ross Benjamin tarafından çevrildi
Zirve Kitapları: 352 sayfa, 29 $
Sitemizde bağlantılı kitaplar satın alırsanız, Times bir komisyon kazanabilir Bookshop.orgücretleri bağımsız kitapçıları destekleyen.
Daniel Kehlmann'ın son romanı “Yönetmen”, sanatın zorunlulukları ve sanatsal karmaşıklığın tehlikeleri üzerine etkileyici bir meditasyon, ABD'deki topraklar iyi bir zamanda. Yani, hem kurumların hem de bireylerin giderek daha baskıcı bir ortamda özgür ifade risklerini ölçmeleri gerektiği kötü bir zamandır.
Alman romancı en son 2020 Uluslararası Booker Ödülü için kısa listeye alınan “Tyll” yazdı ve çevirmeni Ross Benjamin, yeni tarihi kurgusunu deyimsel İngilizce nesirinde yaptı. Hem teknik olarak sofistike hem de entelektüel olarak ilgi çekici bir sayfa çeviren bir anlatı ile “Yönetmen” ticari ve edebi kurgunun büyülü kavşağında yer almaktadır.
Teşekkürlerinde Kehlmann, romanın “tarihi GW Pabst ve ailesinin yaşam öykülerinden büyük ölçüde ilham aldığını” söyledi. İcatları arasında bir pabst oğlu, hevesli bir sanatçı olan Jakob, Hitler Gençlik Üyesi'ni çevirdi – algıları bir zamanlar zekice, koşullar tarafından kirlenen biri. Aynı şey, sanatına olan monomanyaksal bağlılığı onu çirkin uzlaşmalara yönlendiren Pabst'ın kendisi için de söylenebilir.
“Yönetmen” in politik zor dünyası çeşitli şekillerde kilometre dışıdır. (Alman başlığı “Lichtspiel”, hem “Işık Oyunu” hem de “Film” anlamına gelir.) Yönlendirme, Pabst'ın Hollywood'daki diğer gurbetçi film sanatçılarıyla birlikte kendini kurma girişiminden başlayarak yaygın bir temadır. Ancak dil bir engeldir ve talep ettiği erteleme film sermayesinin normlarıyla çelişir. Yabancılar onu Avusturyalı doğan başka bir yönetmen Fritz Lang ve Pabst'ın Amerikan filmi “Modern Kahraman” ile nefret ettiği bir senaryodan oluşan bir flop.
Yönetmenin Avusturya'ya dönmesi, kısmen yaşlanan annesine yardım etmek için zayıf zamanlanmıştır. (Kitabın üç bölümü “Dışarı”, “Inside” ve “Sonrası” dır.) Pabst'ın kırsal mülkünde, bir zamanlar itaatkâr bakıcı Jerzabek ve şimdi Naziler, kırbaç elini tutuyor. Karısı komik yenilemez yiyecekleri pişirir; Kızları Jakob'u terörize eder. Pabst ailesi, kaçışın zor olduğu gerçek hayattaki bir korku filmine yakalandı.
Savaşın patlak vermesiyle hapsolmuş olan Pabst, üçüncü Reich için iyi finanse edilmiş ve görünüşte politik olmayan filmler yapmayı isteksizce kabul ediyor. Profesyonel rahatsızlığı, romanın zaman ve mekanın yavaşça gerçeküstü bükülmesi ve yaşam ve filmin mecazi birleşmesiyle yankılanıyor.
Romanın birinci kişisi, savaş sonrası çerçeve başka bir saçma bükülme içeriyor: Avusturyalı bir sanatoryumun sakini olan Franz Wilzek, canlı bir televizyon röportajına dönüştü. Eskiden bir yönetmen ve daha önce Pabst'a asistan olan Wilzek demanstan muzdariptir ve röportaj onun şaşkınlığını ortaya çıkarır. Wilzek, II.Dünya Savaşı'nın azalan günlerinde çekilen kayıp bir Pabst filmi “Molander Case” in varlığını reddettikten kısa bir süre sonra kesildi. Kehlmann, “Pratik olarak çekim koşulları hakkında hiçbir şey bilinmiyor,” diye yazıyor Kehlmann. Bu tarihsel boşluk, romancının hayal gücünü açığa çıkarır.
Kehlmann'ın anlatımının çoğu, kitabın kilter dışı hissine katkıda bulunan sürekli değişen bakış açılarıyla üçüncü şahıs içindedir. Bazen eylemi Pabst'ın gözlerinden görüyoruz; diğerlerinde, karısı Trude açısından; oğlu Jakob; aktör Greta Garbo; ve Reich Envoy Kuno Krämer. Yakalanan bir İngiliz yazar, Pabst'ın 1943 filmi “Paracelsus” adlı ilk kişisini sunuyor. Leni Riefenstahl, hem aktör hem de yönetmen olarak her anlamda bir işbirlikçi olarak ortaya çıkıyor. Aktör Louise Brooks da Pabst'ın hayatının büyük sevgisi olarak tasvir ediliyor.
Zamanla, rüyalar, film setleri ve Almanya'nın ufalanan, savaştan kaynaklanan şehirler ayırt edilemez hale geliyor. Filmlerde Pabst, “Boyalı arka planlar aynı zamanda gerçek ve gerçek dışı görünüyordu, en garip rüyalardan bir şey gibi.” Berlin'de “evlerin kenarlarının çarpık göründüğünü” gözlemlerken, “aşağıdaki sokak, sonsuz bir mesafeye doğru yuvarlandı”, “filmlerin on beş yıl önce nasıl göründüğünü” çağırdı.
Benzer şekilde, Pabst Nazi Propaganda Bakanlığı'nı ziyaret ettiğinde, geometrik olarak şaşırtıcı koridorları ona “uzun takip çekimlerinde tekrar tekrar kullandığı bir hile” hatırlatıyor. Bakanla karşılaştığında – isimsiz bir Joseph Goebbels – onu kısaca iki ayrı adam olarak görür. Pabst çıkışa doğru ilerlerken, ofis kapısı geri çekilir. “Oda, tavandan asılı kalacak şekilde baş aşağı yürüdü” dedi.
Kabusun, filmin ve gerçekliğin iklimsel (ve büyük bir şekilde öngörülmesi) Prag'da, “Molander Case” çekimi sırasında meydana gelir. Gaunt ve açlıktan ölen bir grup mahkum, alışılmadık bir şekilde işbirlikçi film ekstraları olarak hizmet etmek için komuta ediliyor. Tanıdık bir yüz tespit eden sersemletilmiş bir Wilzek, “zamanın bir film makarası gibi karıştığını” bildirdi.
Yazar Daniel Kehlmann.
(Heike Steinweg)
Kehlmann, Pabst'un öz hakimlerini vasıf veriyor. Yönetmen, “Önemli olan, kendini bulduğu koşullar altında sanat yapmaktır” diyor. Bir aktör farklıdır: “Biri binlerce kez kendini zorlar, ancak sadece bir kez ölür… buna değmez.” Daha sonra Pabst, “Sanat her zaman yersizdir. Yapıldığında her zaman gereksizdir. Ve daha sonra geriye baktığınızda, önemli olan tek şey budur.”
Algı ve görmemeyi seçtikleri, romanın temalarından bir diğeridir. “Yakından bakın,” diye ısrar ediyor Jakob, “ve dünya geri çekiliyor, hiçbir şeyin temiz olmadığı ve her şeyin birlikte çalıştığı bir karışım haline geliyor.” Ama bu doğru mu? Romanın olası kahramanı Wilzek yakından görünüyor ve gördüğü şey onu ahlaki bir tavır almaya itiyor.
KeHlmann'ın Avusturyalı Nazi yazarı Heimito von Doderer'ın 1966 kısa öykü koleksiyonundan “Black Stars” ın epigrafi, “bilmemize ve görmemize rağmen geniş bir saçmalık dalgasında sürüklenerek” anlatıyor. Ama “Bu bilgi bizi canlı tutan şeydi” diye yazıyor Von Doderer, “diğerleri yutulduğumuzdan çok daha iyi.” Zamanına fiili bir yansıma, kendi başımıza rahatsız edici bir ışık verir.
Klein, ileriye katkıda bulunan kitap eleştirmenidir.