‘Geceleri Tüm Kan Siyahtır’ yazarı David Diop ikinci romanında

2021’de, Birinci Dünya Savaşı’ndaki Batı Afrika Müttefik alayını konu alan zarif, büyüleyici bir roman, Uluslararası Booker Ödülü’nü kazandı ve dünya, 55 yaşındaki Fransız Senegalli yazar ve akademisyen David Diop ile tanıştı. Fransız okuyucular için “Geceleri Tüm Kan Siyahtır” kitabı aynı zamanda kendi tarihlerinin az bilinen bir yönüne giriş niteliğindeydi.

Çarşamba günü, Ulusal Kitap Vakfı tercüme edebiyat uzun listesini açıkladı. (Aşağıdaki tam listeye bakın.) Aday gösterilen 10 yazar, Almanya’dan Jenny Erpenbeck (“Kairos”), Kolombiyalı yazar Juan Sebastián Cárdenas (“Eyaletlerin Şeytanı”), Meksika’dan Fernanda Melchor (“Bu) dahil olmak üzere geniş bir ulus ve tarz yelpazesini kapsamaktadır. Miami Değildir”) ve Koreli sürrealist Bora Chung (“Lanetli Tavşan”). Bunların arasında elbette Diop’un önümüzdeki hafta ABD’de çıkacak ikinci romanı da var: “Dönüşsüz Kapının Ötesinde.”

Diop’un ikinci romanı, 18. yüzyıl Fransız botanikçisi Michel Adanson ile Senegal’de eskiden köleleştirilmiş bir kadın olan Maram Seck arasındaki ilişkiyi keşfetmek için geçmişi ilk romanından daha da derine iniyor. Diop, Adanson’ın gençlik macerası ve uyanış öyküsünü ustaca anlatıyor. Adanson şöyle anımsıyor: “Bitkileri keşfetmek için Senegal’e yolculuk yaptım ve onun yerine insanlarla karşılaştım.”

Diop, ulusal kimlik ve kültür üzerine hararetli tartışmaların olduğu bir dönemde ülkenin edebi sohbetini genişleterek, Fransız sömürge deneyiminin ihmal edilmiş bir köşesini bir kez daha açığa çıkardı. Adanson’un belirttiği gibi, “Yalnızca kurgu, bir hayatın romanı, onun derin gerçekliğine, karmaşıklığına dair gerçek bir fikir verebilir; yalnızca kurgu onun en karanlık köşelerini aydınlatabilir.” Diop, yeni kitabı ve onun tarihsel ilhamları hakkında Haberler’a e-posta yoluyla konuştu.

Bu yaz neredesin ve neredeydin? Bu bir başka patlayıcı olaydı ve sadece Fransa’da değil.

Fransa’nın güneybatısındaki Pau şehrinde yaşıyor ve çalışıyorum. Bu yaz İtalyanca çevirinin lansmanı için Roma’ya ve oğullarımdan birini ziyaret etmek için Marsilya’ya gittim. Aslına bakılırsa Fransa şu anda dünyanın herhangi bir yerinden daha patlayıcı değil. Sınır tanımayan, ufukta beliren bir tehdit var ve bu bana dünya çapında gördüğümüz sosyal ve politik çalkantıların çoğunun olası nedeni gibi geliyor. Bu tehdit iklimin istikrarsızlaşmasıdır.

Önceki romanınız salgının ortasında yayımlandı ve Uluslararası Booker Ödülü’nü kazanana kadar oldukça sessiz karşılandı. Bu ödülün üzerinizde hemen bir etkisi oldu mu?

Şunu da belirtmeliyim ki, o yılın Nisan ayında Haberler Kitap Ödülü’nü de kurgu dalında kazandım! Bu nedenle, daha Booker duyurulmadan önce “At Night All Blood Is Black”in tepkisini çok olumlu buldum. Bununla birlikte, bir romancı olarak çalışmamı dünya çapında çok daha büyük bir izleyici kitlesinin dikkatine sundu; bu beni çok mutlu etti, çünkü çok sayıda farklı kültürel kökene sahip okuyucularla etkileşime girmemi sağladı.

Bana yeni romanından bahset. Hikayenin itici gücü neydi ve akademik ilgi alanlarınızla nasıl kesişiyor?

Romana ilham veren tarihi şahsiyetle ilk kez yaklaşık 15 yıl önce karşılaştım. O zamanlar araştırma ilgi alanlarımdan biri Avrupalılar tarafından yazılan 18. yüzyıl Afrika seyahat günlükleriydi. İşte o zaman Michel Adanson’un 1757’de Paris’te yayınlanan büyüleyici “Senegal’e Yolculuk” kitabına rastladım. Kendisi, Senegal halkını, kesinlikle döneminin standartlarına göre, olağanüstü bir ayrıntı anlayışıyla anlatıyor. Adanson sonunda Fransız Bilimler Akademisi’ne katıldı ve onun gençliğinde bir açık ruhluluk, özgün bir tür entelektüel merak buldum; onu bir kurgu eserinde bir karaktere dönüştürmek istememi sağlayan şey bu özelliklerdi.

Bu dönemi ele alan diğer yazarlardan çok farklı bir bakış açısı mı edinmeye karar verdiniz?

Yazmaya ilk başladığımda bu konuda net bir fikrim yoktu. Fikirlerimden biri, Aydınlanma Çağı’ndan bir hümanist figürü bir tür psişik dengesizliğe yerleştirmekti. Kitapta Adanson, Batı Afrika’nın tüm kültürel zenginlikleriyle, yani çağdaşlarının genellikle değersizleştirdiği zenginliklerle yüzleşiyor. Aynı zamanda transatlantik köleliğin sert gerçekliğiyle de yüzleşiyor. Edebi bir tür olarak roman, insanın ideallerinin gerçekliğin ağırlığı altında ezildiği değişim ve huzursuzluk dönemlerinde karşılaştığı ikilemlerin karmaşıklığını dile getirmemi sağladı.

Romanın ne kadarı Adanson da dahil olmak üzere gerçek figürlere dayanıyor ve ne kadarını icat etmeyi seçtiniz? Kölelikten kaçtıktan sonra yerel bir şifacı olan gizemli “intikamcı” Maram’la özellikle ilgileniyorum.

Adanson elbette gerçekten vardı. “Senegal’e Yolculuk” yazmanın yanı sıra, aynı zamanda makaleleriyle birlikte muhafaza edilen ilk Fransızca-Wolof sözlüğünü de derledi. [National] Paris Doğa Tarihi Müzesi’nde bulunan ve hiç yayınlanmayan bir eser. Maram Seck’e gelince, karakteri gerçek bir kişiden ilham almasına rağmen o tamamen benim buluşum. Bu kişi aslında şu anda Gambiya olan bölgede bulunan bir krallığın veliaht prensiydi. İddiaya göre Maryland’de ve daha sonra 1730’larda İngiltere’de birkaç yıl köleleştirildikten sonra krallığa dönmeyi başardı. Bunun gibi bir hikaye, en azından 18. yüzyılda oldukça sıra dışı olurdu.

Bireysel hikayelerde neyi keşfetmek istediniz?

Adanson ve Seck’i kendi iki dünyasının temsilcisi yapmaya çalıştım. Ya da daha doğrusu, bugün bize uzlaşmaz gibi görünebilecek, insanoğlu ile doğal dünya arasındaki ilişkiye dair iki anlayış. Adanson, insan aklının çok güçlü olduğuna inanan bir bilim insanıdır. O, “doğanın efendileri ve sahipleri” olabilmek için bilginin peşinden gitmemiz gerektiğini yazan ünlü Descartes’ın tarzında bir botanikçidir. Maram doğayı sömürmeye ya da ona boyun eğdirmeye değil, onunla ve onun aracılığıyla çalışmaya çalışır. getirerek [them] Birlikte – kısa da olsa – bu iki dünya görüşünü uzlaştırmak için kaçırılmış bir fırsatı değerlendirmek için kurguyu kullanmak istedim.

Kitaplarınız Fransa’nın karmaşık geçmişine ilişkin tartışmaların hızlanmasına yardımcı oldu mu? Peki bunları Fransız tarihini hesaba katan daha büyük bir edebiyat akımının parçası olarak mı görüyorsunuz?

Bana göre edebiyat duygu düzleminde işliyor, tarih ise bir disiplin olarak geçmişi nesnel bir şekilde açıklamayı amaçlıyor. Amacım tarih dersi vermek değil. Bunun yerine, karakterlerimi, karikatüre başvurmadan veya polemiğe başvurmadan, zorlu bir tarihsel bağlama – Fransa’nın bir sömürge imparatorluğunu kontrol ettiği döneme – yerleştiriyorum. Bana göre bir karakteri ilginç kılan, tarihi çalkantı dönemlerinde yapmak zorunda olduğu seçimlerin karmaşıklığıdır. Kişisel deneyimlerinin özelliklerinden yola çıkarak ebediyen insani olanı ortaya çıkarmaya çalışıyorum: aşk, dostluk, ölüm.

Çeviri Edebiyat Ulusal Kitap Ödülü 2023 Uzun Listesi

Juan Sebastián Cárdenas, Eyaletlerin Şeytanı
İspanyolcadan Lizzie Davis tarafından çevrilmiştir.

Bora Chung, Lanetli Tavşan
Korece’den Anton Hur tarafından çevrilmiştir.

David Diop, Dönüşü Olmayan Kapının Ötesinde
Sam Taylor tarafından Fransızcadan çevrilmiştir.

Jenny Erpenbeck, Kairos
Almancadan Michael Hofmann tarafından çevrilmiştir.

Stênio Gardel, Geriye Kalan Kelimeler
Bruna Dantas Lobato tarafından Portekizce’den çevrilmiştir.

Halid Halife, Kimse Mezarlarının Başında Namaz Kılmadı
Arapçadan Leri Price tarafından çevrilmiştir.

Fernanda Melchor, Burası Miami Değil
İspanyolcadan Sophie Hughes tarafından çevrilmiştir.

Pilar Quintana, Uçurum
İspanyolcadan Lisa Dillman tarafından çevrilmiştir.

Astrid Roemer, Bir Kadının Çılgınlığı Üzerine
Lucy Scott tarafından Hollandaca’dan çevrilmiştir.

Muhammed Mbougar Sarr, Erkeklerin En Gizli Hafızası
Fransızcadan Lara Vergnaud tarafından çevrilmiştir.

Tepper, Pittsburgh’daki City of Asylum’da uluslararası edebiyat küratörüdür.