Ernie Kovacs, TV’nin çılgın dehasıydı. Bir kitap onun mirasını gösterir

21. yüzyılın ilk çeyreğinin sonlarına doğru ilerlerken, Amerikalıların sayısının azaldığını, hatta ciddi bir şekilde azaldığını varsaymak güvenlidir. Ernie Kovacs, işini bırakın, çılgın televizyon vizyoneri.

Birçok kişi onu yalnızca şu filmden tanıyacaktır: Önemli yardımcı roller oynadığı “Havana’daki Adamımız”, “Çılgın Balo Operasyonu”, “Çan, Kitap ve Mum” komedileri, yıllar boyunca yerel televizyon ve film kanallarında sürekli rotasyon halinde olmuştur. Ama televizyon onun mecrasıydı, içinde çalıştığı ve üzerinde çalıştığı bir mecraydı – buna medyum deniyordu, “çünkü ne nadir ne de iyi yapılmış” dedi – 11 yıl boyunca kimsenin denemeyi bile düşünmeyeceği numaralar yapmasını sağladı.

Biri 1957’den NBC’den ve ikisi 1961’den ABC’den olmak üzere üç Kovacs özel programı – kısa ömürlü DuMont dahil her büyük ağda programları vardı – Cumartesi günü Westwood’daki Hammer Museum’daki Billy Wilder Theatre’da ücretsiz bir program olan “Ernie Kovacs: Television of the Absurd”un bir parçası olarak gösterilecek. UCLA Kütüphanesi Film ve Televizyon Arşivi tarafından sunulan etkinlik, Kovacs’ın dul eşi, rol arkadaşı ve arşivcisi Edie Adams’ın oğlu Josh Mills tarafından yönetilen kalın, renkli bir albüm cildi olan “Kovacsland’da Ernie: Yazılar, Çizimler ve Fotoğraflar Televizyonun Orijinal Dehasından Yazılar, Çizimler ve Fotoğraflar”ın (Fantagrafikler) yayınlanmasıyla aynı zamana denk geliyor. Mills, ortak yazar Pat Thomas ve “Kovacsland” makalesinde kendisini 1980’lerin New York’unun punk/sanat sahnesinin öncüsü olarak gösteren aktör-oyuncu Ann Magnuson ile birlikte konuşacak. (Kariyerinin altı disklik bir DVD anketi olan “The Ernie Kovacs Collection” hakkında 2011 tarihli bir incelemede yazdığım gibi, “Sanatçılar video çekmeye başlamadan önce bir video sanatçısıydı,” William Wegman ve Bruce Nauman gibilerinin eserlerinin öncüsü olan donuk görsel kelime oyunu.)

Elbette, PBS’de ve temel kabloda ara sıra gün ışığına çıkarılan ve örnekleri YouTube’da keşfedilebilecek olan çalışmasına rastlamış olabilirsiniz – muhtemelen onunla karşılaşmanın en olası ve aynı zamanda en iyi yolu, “Ne görüyorum?” etkisi, o kadar tekil ki ölümünden altmış yıl sonra kalıyor. (Kovacs, 1962’de tek arabalı bir otomobil kazasında öldü; bu olay, bu gazetede bir pankart başlığı ve canlı yayında Harry Reasoner’dan bir methiye olarak derecelendirildi). (Eski) yeni “Monty Python’s Flying Circus”u ilk kez PBS yoluyla Amerika’ya sızdığında veya “SCTV”yi gece geç saatlerde sessizce buraya geldiğinde keşfettiğinde aynı şoku hissetmiş olabilirsiniz. Kovacs – bir birey, bir auteur, sistemin dışından biri – aynı zamanda Marx kardeşlerin ve WC Fields’ın anarşik, dünyayı alt üst eden, mest edici çekiciliğine de sahip.

Adını erken dönem bir diziden alan “Ernie in Kovacsland” elbette esas olarak ephemera hayranlarının veya belki de sadece fanların ilgisini çekecektir. Doğal olarak sesi ve hareketi dışarıda bırakıyor ama Kovacs aynı zamanda bir yazardı ve burada toplanan küçük parçalar adamın, kişiliğin ve sanatçının güzel bir resmini veriyor. Cilt, Kovacs tarafından ve Kovacs hakkında kişisel ve üretim fotoğrafları, kahve lekeli el yazmaları, iş mektupları, el yazısı notlar, yayınlanmış kurgu ve mizah yazıları ve çağdaş dergi makalelerini yeniden üretir.

Film afişleri ve lobi kartları var; kayıt dolabı için ayrıntılı planlar; yakında çıkacak bir dergi makalesindeki gerçekleri düzelten daktiloyla yazılmış tek aralıklı üç sayfa; ve topluluk tiyatrosundan yerel ve ulusal televizyona geçişini takip eden gazete kupürleri. Bazıları son derece bilgilendirici, bazıları sadece kişisel olan konuk denemelerinden oluşan bir koleksiyon, Nairobi Trio’daki pop ikilisi Sparks’tan Ron Mael tarafından yazılan bir makaleyi içeriyor – maymun maskeli, trençkotlu, peruklu ve melon şapkalı üç “müzisyen”, Kovacs’ın imzası haline gelen yinelenen bir parça olan “Solfej” için otomatlar gibi ciddi bir şekilde pantomim yapıyor.

Kitap, Adams’ın anı kitabı “Sing a Pretty Song”dan bir alıntının yanı sıra, Kovacs’ın 13 günde yazdığı iddia edilen aşk ve TV hakkında sofistike bir roman olan “Zoomar”dan bir parça içeriyor; “Dreams of an Opus Eater” adlı bir parçanın taslağı (“Sabah 3:27 civarında, Daylight Central, Yaz Saati Uygulaması ya da trenlere özgü diğeri, diğer Yucca ağaçlarının çoğu gibi olsa bile yaklaşık 1,5 metre boyunda olan bir Yucca ağacının yanından geçerken, kafe ekspres yapımcılarını, kronolojik koyunları ve horlama toplarını parçalarına ayırarak tüm gece radyosunun kalıcı bulutlu dünyasına girdim”); Kovacs’ın “Kapusta Kid” bilimkurgu kukla gösterisi için bir senaryo (ve kuklaların eski püskü ve sevimli fotoğrafları); ve sessiz karakteri Eugene’in başrolde oynayacağı bir filmin taslağı.

Kovacs’ın gerçeküstü ve saçma mizahı, Buñuel ile Dali’nin “Un Chien Andalou” ve “Saturday Night Live” (Chevy Chase’in Kovacs’a ölümünden 15 yıl sonra 1976 Emmy ödül konuşmasında teşekkür ettiği) arasındaki beklenmedik bağı oluşturur. Eskizler ve karartmalar, tıpkı bir kokteyl peçetesine çizilen bir fikir gibi, genellikle uçup gider; bazıları yalnızca birkaç saniye sürer, ancak hazırlanması ve uygulanması son derece karmaşık olabilir. (Sahne sanatı ve sesin Gordardian öncesi manipülasyonu göz önüne alındığında, Kovacs’ın geçmişinin radyo ve tiyatroda olması önemlidir.)

Televizyon kariyerinin başlarında, skeçler, monologlar ve karikatürize geçmişi kolayca bir çocuk şovuna hizmet edebilecek bir set var (o kuklalar da vardı). 1950’ler boyunca ve 1960’ların başlarında geliştikçe sözlü komedi, hiç konuşmadan şovlar yapana kadar yerini görsele bırakıyor. (Cumartesi günü gösterilen NBC özel programı – renkli! – genellikle “sessiz gösteri” olarak anılır ve bir su damlasının ömrü üzerine sekiz dakikalık bir parça içerir.) Sanatı, katı görsel kelime oyunları (bir baraj resminden su fışkırır, duvara çizilen bir ışık gerçek ışığı parlatır), manipüle edilmiş video ve klasik müzikle koreografisi yapılmış ev eşyalarının ve ofis mobilyalarının gerçek zamanlı animasyonlarıyla bir tür kavramsal saflığa doğru ilerliyor. Ezilmiş yumurtalar, oyuncak maymunlar ve kırık bir kereviz sapı “1812 Uvertürü”nü “canlandırır”.

Çok sayıda kanal ve platforma sahip televizyonun uzun tarihinde bile, deneysel olduğu, bir tür içerik olarak biçimle oynadığı, ortamı parçalara ayırdığı ve yepyeni bir biçimde yeniden bir araya getirdiği söylenebilecek nispeten az sayıda program olmuştur. Meta-sitcom “It’s Garry Shandling’s Show”u düşünüyorum (Adams’ın iki kez konuk olduğu); John Lurie’nin “Painting With John”, Terence Nance’in “Random Acts of Flyness”; Tim Heidecker ve Eric Wareheim imzalı “Tim ve Eric Harika Gösteri, Harika İş!”; Adult Swim’in en iyi taksitleri, sonsuz döngüye giren, değişen sahte durum komedisi başlık bölümü “Too Many Cooks” gibi tam anlamıyla tarif edilemez olmayan ancak kelimelere dökmek için çaba gerektiren sabah 4 “Bilgi Reklamları” bloğu. Ve sonra çok daha fazla düşünmem gerekiyor.

Ancak Kovacs’ın etkisi daha yaygındı, daha incelikliydi. Hem geniş çapta övülen hem de tamamen yıkıcı olan ve Kovacs’ın bazen adına yazdığı başka bir satıcı olan Mad dergisi gibi, mirası, tam olarak onun izinden gitmeseler de, yaptıklarının hiçbir zaman aynı olmadığını gören ve ötekiliklerini ifade etmek için yeni yollar, yeni biçimler, yeni içerikler, yeni araçlar bulan tuhaf nesillerde var.